Z naszych obserwacji wynika, że tylko niewielu Fachowców korzysta w pracy z masek ochronnych. A ci, którzy to robią, nie zawsze wybierają je świadomie, sięgając często po to, co akurat jest pod ręką. Dlatego w trosce o Wasze zdrowie postanowiliśmy przyjrzeć się temu podstawowemu, a często niedocenianemu środkowi ochrony osobistej.
Zapewne zgodzicie się, że zdrowie jest najważniejsze – doceniamy je wtedy, gdy je tracimy. Ale może warto zadbać o siebie, zanim narazimy się na poważną utratę zdrowia? Na rynku dostępnych jest wiele masek ochronnych – jak się nie pogubić i którą wybrać? Jak zawsze – służymy pomocą.
Po co właściwie nam maska?
Maska ochronna, jak sama nazwa wskazuje, ma nas chronić przed niepożądanymi efektami pracy w środowisku mocno zapylonym, a także z nieobojętnymi dla naszego organizmu substancjami chemicznymi, takimi jak farby, aerozole czy rozpuszczalniki. O ile przed tymi ostatnimi czujemy jeszcze pewien „respekt”, o tyle pył budowlany jest chyba najbardziej bagatelizowany w codziennych pracach budowlano-remontowych. To poważny, a czasem wręcz śmiertelny błąd! W zależności od rodzaju prac, możemy mieć do czynienia z:
• pyłem kwarcowym – który powstaje podczas wiercenia, cięcia czy pracy dłutem w betonie, płytkach, cegłach i piaskowcu. Jest on szczególnie niebezpieczny, ponieważ nie tylko podrażnia trwale oczy i skórę, ale może też wywołać astmę, a nawet nieuleczalną chorobę – krzemicę płuc, zwaną popularnie pylicą, której objawy mogą wystąpić dopiero po kilku latach. A wtedy będzie już za późno...
Cechą wspólną tych wszystkich rodzajów pyłu jest to, że jego cząsteczki są na tyle drobne, iż przedostają się do naszego organizmu w sposób niezauważony, osadzając się w płucach i uszkadzając w efekcie cały układ oddechowy – stamtąd zaś trafiają do krwiobiegu, zwiększając znacząco ryzyko zachorowania na cukrzycę, udaru mózgu i zawału serca.
• pyłem drzewnym – wbrew pozorom, pył który powstaje podczas obróbki (piłowania, wiercenia, szlifowania i frezowania) drewna, jest równie groźny, ponieważ oprócz pylicy, może również powodować nowotwory górnych dróg oddechowych. Szczególnie niebezpieczne pod tym względem są twarde gatunki drewna, takie jak dąb czy buk
• pyłem azbestowym – wprawdzie azbest w budownictwie jest zakazany od 2005 r., ale wciąż możemy się z nim zetknąć np. podczas prac renowacyjnych w starszych budynkach, ponieważ występował dawniej w składzie niektórych materiałów budowlanych: tynków, mas szpachlowych czy klejów do płytek. Pył azbestowy może wywołać chorobę zwaną azbestozą, która w konsekwencji prowadzi do nowotworów płuc
A czym grozi nam wdychanie oparów aerozoli, farb bądź rozpuszczalników? Tutaj wachlarz zagrożeń jest jeszcze większy – od zmian alergicznych na skórze, przez zaburzenia funkcji szpiku kostnego, po nieodwracalne zmiany w pracy serca oraz centralnego układu nerwowego. Dlatego pamiętajmy o elementarnej ochronie ust i nosa za pomocą maseczki – zawsze lepiej (i taniej) jest zapobiegać niż leczyć alergicznych na skórze, przez zaburzenia funkcji szpiku kostnego, po nieodwracalne zmiany w pracy serca oraz centralnego układu nerwowego. Dlatego pamiętajmy o elementarnej ochronie ust i nosa za pomocą maseczki – zawsze lepiej (i taniej) jest zapobiegać niż leczyć.
JAK DOBRZE WYBRAĆ MASKĘ?
Odpowiedź na to pytanie, jak zwykle, nie jest jednoznaczna, gdyż wybór odpowiedniej maski ochronnej dla Fachowca zależy od kilku czynników, takich jak: rodzaj pracy, substancji chemicznych lub innych niebezpiecznych czynników, z którymi pracownik może mieć kontakt, a także poziomu zagrożenia. Poniżej przedstawiamy kilka wskazówek, które pomogą Ci wybrać odpowiednią maskę ochronną:
1. Określ rodzaj zagrożenia – najpierw należy zidentyfikować rodzaj niebezpiecznych substancji. Czy jest to pył, para, gaz, dym czy substancje chemiczne?
2. Zweryfikuj poziom zagrożenia – oceń jak duże będzie pylenie.
3. Wybierz właściwy filtr – dostosuj filtr do rodzaju oraz poziomu pylenia. Filtry są oznaczane według swojej skuteczności w zatrzymywaniu różnych substancji chemicznych lub cząstek.
4. Wybierz odpowiednią maskę – dostępne są różne rodzaje masek, w tym maseczki jednorazowe, półmaski i maski pełnotwarzowe.
5. Sprawdź, czy maska pasuje – maska musi być odpowiednio dopasowana do twarzy, aby zapewnić skuteczną ochronę. Upewnij się, że maska jest wygodna i nie powoduje dyskomfortu podczas pracy.
6. Przeprowadź szkolenie – jeżeli zatrudniasz pracowników, powinni oni wiedzieć, jak prawidłowo używać, przechowywać i pielęgnować maskę ochronną. W praktyce wystarczy, jeśli zapoznają się z instrukcją obsługi wymiany filtrów oraz zasadami konserwacji maski.
Podsumowując, wybór odpowiedniej maski ochronnej wymaga określenia rodzaju i poziomu zagrożenia oraz wyboru odpowiedniego filtra. Ważne jest również, aby maska była odpowiednio dopasowana do twarzy, a pracownicy byli odpowiednio przeszkoleni w jej używaniu.
Generalnie maski możemy podzielić na tańsze – jednorazowego użytku, oraz droższe – wielorazowego użytku (z wymiennymi filtrami). Maski dzielą się także ze względu na stopień zakrycia twarzy, na: półmaski oraz maski całotwarzowe. Zadaniem zdecydowanej większości masek jest oczyszczanie zastanego powietrza, jednak w ekstremalnych sytuacjach może być konieczne użycie maski izolującej (połączonej z aparatem i butlą tlenową), której rolą jest dostarczenie powietrza z niezależnego źródła – tak jak w przypadku strażaków czy nurków.
Krzemica/pylica płuc to przewlekła i nieuleczalna choroba płuc, która rozwija się na skutek nadmiernego narażenia na działanie obecnych w pyle cząsteczek dwutlenku krzemu, a jej nieodwracalne skutki diagnozowane są często po wielu latach!
Zadbaj o właściwe filtry
Wybór maski to dopiero połowa sukcesu – równie istotny, a nawet istotniejszy jest rodzaj zastosowanego filtra – to one chronią Cię przed szkodliwymi substancjami.
Rodzaje filtrów w maskach zależą od rodzaju substancji chemicznych, z którymi Wykonawca ma do czynienia. Najczęściej stosowanymi filtrami w pracach budowlano-remontowych są filtry mechaniczne, oznaczone symbolem „P”. Są one przeznaczone do ochrony przed pyłami, mgłami, dymami i aerozolami nie zawierającymi oleju, a więc z substancjami, z którymi większość Wykonawców ma do czynienia na co dzień w pracy.
Filtry mechaniczne dzielimy na trzy klasy: P1, P2 i P3. Podstawowe filtry P1 stosujemy wtedy, gdy stężenie zagrażającej nam substancji nie przekracza 4 razy wartości dopuszczalnej, a ich skuteczność filtracji sięga 80 proc.Filtry P1 są stosowane w takich pracach jak: obróbka drewna miękkiego, szlifowanie, piaskowanie, czy polerowanie i chronią przed następującymi pyłami: węglan wapnia, grafit naturalny i syntetyczny, gips, kreda, cement, tynk, marmur, tlenek cynku, pyłki roślinne, celuloza, siarka, bawełna, opiłki metali żelaznych, pył węglowy zawierający poniżej 10 proc. wolnej krzemionki.
Filtry P2 są bardziej skuteczne niż P1 i zapewniają ochronę przed pyłami i aerozolami, które są umiarkowanie toksyczne lub szkodliwe dla zdrowia. Filtry P2 są stosowane, gdy stężenie zagrożenia nie przekracza 10 razy wartości dopuszczalnej, a ich skuteczność jest oceniana na 94 proc.. Filtry P2 są stosowane w takich pracach jak: obróbka drewna twardego, prace wykończeniowe oraz prace związane z produkcją farb i lakierów, a poza substancjami wymienionymi w przypadku filtrów P1, chronią również przed pyłami: azbestu, miedzi, baru, tytanu, wanadu, chromu, manganu, pyłami drewna twardego oraz pyłem węglowy zawierającym wolną krzemionkę powyżej 10 proc.
Najskuteczniejszymi filtrami są te oznaczone symbolem P3, stosowane w przypadku, gdy stężenie zagrożenia nie przekracza 30-krotności wartości dopuszczalnej, a ich skuteczność jest oceniana na 97 proc. Używamy ich wtedy, gdy w powietrzu występuje wysokie stężenie pyłów respirabilnych (organicznych, mineralnych i metalu), np. przy spawaniu, lutowaniu czy pracy z wełną. Chronią one dodatkowo przed pyłami zawierającymi: beryl, antymon, arsen, kadm, kobalt, nikiel, rad, strychninę, a nawet cząstki radioaktywne.
Pamiętajmy, aby stosować odpowiedni filtr, w zależności od rodzaju zagrożenia i zawsze przestrzegać instrukcji producenta, dotyczących użytkowania i wymiany filtrów.
